Beeldende kunstwerken in 'Vijftig'

---

(Elke afbeelding kan vergroot worden door erop te klikken.) In de roman komt nogal wat plastische kunst ter sprake. Dit zijn de bijbehorende afbeeldingen, vergezeld van korte citaten. "...het wolkendek dat als een doek van Van Ruisdael aan de hemel uitgespannen hangt..." (blz.36) "...het onregelmatige dessin heeft iets van een abstracte Willem de Kooning..." (blz.42) "...Een plaatje van dat schilderij hing boven zijn bed op zijn studentenkamer; tegen bezoekers legde hij uit dat het camp was..." (blz.48) "...je ziet zijn horlogeketting hangen, opgesierd met twee robijnrode bolletjes..." (blz.117) "...onveranderlijk bezig haar werk van barmhartigheid ter benefice van haar verwekker te verrichten..." (blz.124) "...van een afstand van 2 meter zou je zweren dat het een abstract schilderij is, op een afstand van 4 begin je dingen te herkennen..." (blz.216) "...twee geliefden die voor eeuwig en altijd elkaar aan het hart drukken, gevangen in één massief blok steen..." (blz.218) "...hoe vertwijfeld die sukkel de toeschouwer ook aankijkt, Esther zegt droogweg: Toch niet erg, voor een schilder?..." (blz.288) "...Händel op hoge leeftijd, stekeblind..." (blz.288) "...alsof hij zijn lippen veel te lang veel te ver opengesperd gehouden heeft..." (blz.380) "...In de slaapkamer was een ingelijste reuzenaffiche zomaar pardoes, zonder aanwijsbare oorzaak, van de muur afgedonderd..." (blz.428) En dan is er nog de hoogst particuliere verzameling prentbriefkaarten van Jan Cleyman: een imaginair museum van 'thoracaal vrouwelijk naakt'. Hieronder enkele tekstfragmenten, met illustraties. "...De benedenhelft hoort bedekt te zijn door een kledingstuk..." (blz.126) "...[bedekt door een kledingstuk] of welk ander middel ook..." (blz.126) "...[De benedenhelft hoort bedekt te zijn,] of hij moet buiten de rand van de afbeelding vallen..." (blz.126) "...zo'n venusberg leidt maar de aandacht af...” (blz.126) "...Hoe gekleder het model, hoe verbluffender de naaktheid van haar buste..." (blz.126) "...Het verdient zelfs aanbeveling dat ook één van de twee borsten nog, in haar geheel of voor een deel, onder textiel weggestopt zit of anderszins aan het oog wordt onttrokken of op z’n minst niet scherp is waar te nemen..." (blz.126-127) "...Zijn wij bevoorrechte getuigen van een intiem moment, vraagt Cleyman zich af, of was dit destijds de gangbare dracht?..." (blz.127) "...een bakkersdochter die de bijslaap van de schilder was, heeft haar hele bovenlichaam zonder terughoudendheid ontbloot..." (blz.127) "...zonder haar schouders bloot te maken en ook niet lager dan nodig, of de situatie elk moment een eind kan nemen..." (blz.127) "...Met een warm gevoel van dankbaarheid wordt de collectioneur altijd weer vervuld als hij de zelfportretten van schilderessen onder handen heeft..." (blz.128) "...Op dagen dat zijn libidineuze onrust luwt, ziet hij ook wel het grappige van sommige collectiestukken in..." (blz.128) "...met haar linkerhand weet ze op haar rechterheup nog net een stuk bont beet te pakken dat ze op het nippertje ook met haar rechterhand op haar linkerschouder tegen kan houden..." (blz.128) "...zes door elkaar gestapelde zuidvruchten in haar armen: twee citroenen, twee sinaasappels en haar eigen twee welgevormde pompelmoezen..." (blz.128) "...Eenzelfde bedrieglijke schikking van attributen vertoont een doek van Paul Gauguin..." (blz.128) "...laat nu toch, door een bijzonder gelukkig toeval, net op dat moment een bééld van een linkertiet uit haar goddelijke gewaad floepen..." (blz.128) “...vertedering verstikt de begeerte...” (blz.128) "...Afgaand op haar gezichtje is zij nog een kind, ze probeert met haar mollige handjes haar allerminst kinderlijke boezem te bedekken, en godzijdank doet ze dat onbeholpen..." (blz.129) "...terwijl de huisvriend met zijn kop op haar dij ligt te suffen, heeft zij om onduidelijke redenen één borst uit haar zwavelgele ochtendjas gehaald..." (blz.129) "...Niet het bloot maar het ontbloten doet het hem..." (blz.129) "...dat het in een droombeeld krioelt van naakte boezems, so what, het tegendeel zou verbazen..." (blz.129) “...als hij eenmaal zijn kaarten zit te bekijken, kunnen de chromatische, compositorische en in voorkomend geval dramaturgische kwaliteiten van de passerende kunstwerken hem gestolen worden...” (blz. 129) "...haar machtigste wapen, en de enige bijzonderheid in die hele heksenketel waar Cleyman notitie van neemt, is haar van heldenmoed gezwollen boezem.." (blz.129-130) "...een ander zou medelijden krijgen, maar evengoed ziet Jan Cleyman zich de ogen uit aan haar zachthuidige, bolronde, heel en al onbedekte borsten die, toegegeven, adorabel zijn..." (blz.130) "...De hamvraag is: doen ze alsof of slapen ze werkelijk?..." (blz.130) "...Zij zou zich in principe 's nachts in haar slaap blootgewoeld kunnen hebben, maar in die onderstelling ligt ze er wel verdacht keurig bij..." (blz.130) "...Wie legt zich in hemelsnaam ter ruste met z'n truitje als een wurgkoord om z'n nek?..." (blz.130) "...misschien staat de radio zacht te spelen, mogelijk hangt er een geur van verse bloemen in de kamer..." (blz.131) "...Hoe dan ook dient zich hier een subtiel en godsonmogelijk te weerstaan geval van onfatsoen aan, dat niet genoeg geprezen kan worden..." (blz.131) "...Onder haar witte huid – haar borsten van een doorschijnender wit nog dan de rest van haar lijf – schemert hier en daar het tere blauw van haar aders..." (blz.131) "...na een opwindende onenightstand verplicht ze hen gif in te nemen zodat ze hun doodsstrijd kan gadeslaan, verveeld, er zit ook zo weinig variatie in..." (blz.132) "...waarna ze dat hoofd eraf houwt en het met onverholen plezier gaat staan vertrappelen..." (blz.132) "...Waarop de sensuele Salome, altijd te vinden voor een joke, de onfortuinlijke Johannes bij zijn haren voor zich uit houdt en hem een tongkus geeft..." (blz.132) "...de subcategorie zogende vrouwen. Meest madonna's die het Zoontje van God aanleggen..." (blz.132) "...al zit er ook een onnozel schaap tussen dat haar eigen vader voedert..." (blz.132) "...De borst gereduceerd tot een instrument van voedselvoorziening, niet wezenlijk verschillend van een potje yoghurt, Cleyman kan niets bedenken dat fnuikender is voor de libido..." (blz.132) "...Zijn equivalent voor valium. Een brokje boter in zure saus..." (blz.226) "...Ze heeft er zogezien al dik spijt van dat ze is komen poseren zonder vooraf te vragen of ze haar kleren aan mocht houden..." (p.243) "...De andere prentbriefkaarten stellen alweer van die stereotiepe bloeddorstige femmes fatales voor aan wie de collectiebeheerder zo de pest heeft..." (blz.243) "...Hij benijdt Medea, die het lef had haar jaloezie de vrije loop te laten en haar woede over de ontrouw van haar man efficiënt heeft weten te koelen door de kinderen die ze bij hem had te kelen..." (blz.338) "...Jo maakt zich sterk dat Jan in die onoverzienbare collectie blote borsten van hem dit ene garnituur wel niet zal missen..." (blz.400) Een toegift. Op blz.243 wordt een schilderij beschreven waarvan maker en titel ongenoemd blijven. Dat schilderij is verzonnen, maar de auteur heeft zich wel geïnspireerd op het navolgende werk, dat enkele jaren na 2000 gemaakt werd. "...Mogelijk staat ze zich aan te kleden, maar voor hetzelfde geld kleedt ze zich uit..." (blz.243) Nog een toegift. Op blz.128 staat dat schilderessen die zelfportretten hebben gemaakt die aan de vereisten van Jan Cleymans collectie voldoen, met z’n zevenen vertegenwoordigd zijn in diens schoenendoos met prentbriefkaarten. Zie de afbeeldingen hierboven. Maar het hadden er ook meer dan zeven kunnen zijn, zoals hieronder mag blijken. "...Dat zij zonder bemoeienis van een kwijlende mannelijke schilder zomaar uit eigen beweging hun prachtige prammen met de wereld hebben willen delen, Jan Cleyman kan er maar niet over uit..." (blz.128)

---